Het Bourtanger moeras omvat sinds het einde van de ontginning en de daarmee samenhangende verandering van het landschap alleen nog uit kleine restanten oorspronkelijk hoogveen. Deze stukjes land werden in 2006 grensoverschrijdend in het Duits-Nederlandse “Naturpark Moor-Veenland” samengevoegd, onder meer om de nog intacte hoogveengebieden beter te kunnen beschermen en het hoogveen dat nog in productie was aan het beschermde gebied te kunnen toevoegen. Daarnaast heeft het toerisme in deze regio een impuls nodig. Omdat in de komende vijftien jaar nog meer ontgonnen en deels ontgonnen terreinen na veenherstel beschermd natuurgebied worden, zal het Naturpark verder groeien en zullen er terreinen worden samengevoegd. Het Moormuseum beschikt over de historische en ecologische expertise en draagt die kennis over op het publiek. Ook fungeert het museum als Naturparkcentrum.

Het Emsland Moormuseum ligt in de gemeente Geeste in het Nederlands-Duitse grensgebied, midden in het Naturpark Moor – Veenland. Het beschikt over een 30 ha groot buitenterrein, met restanten hersteld oorspronkelijk hoogveen en veenboerderijen, die via de Feldbahn en vlonderpaden bereikbaar zijn. Het Moormuseum heeft twee moderne tentoonstellingshallen met in totaal 2500 m² aan tentoonstellingsoppervlak, en een museumcafé. De maatschappelijke opdracht van het Emsland Moormuseum is het verzamelen, behouden, onderzoeken en overdragen van kennis rond de thema’s veen en turfwinning in Noordwest-Duitsland. Het museum neemt hierbij de richtlijnen van de International Council of Museums (ICOM), de Deutsche Museumsbund en het Museumsverband für Niedersachsen und Bremen e.V. als uitgangspunt. Het inmiddels grootste veenmuseum van Europa onderhoudt een unieke collectie over het ontstaan, de ontwikkeling, cultivering en bewoning van de veengebieden, het Emslandplan, de turfwinning en -verwerking, veenbescherming en vragen rond natuurherstel van veengebieden. Het Emsland Moormuseum geniet als museums- en onderzoekslocatie nationaal en internationaal aanzien. Bij het werk van alle medewerkers van het Emsland Moormuseum staan altijd de bezoekers centraal. Hun behoeften en wensen krijgen alle aandacht. Zo zorgt een gevarieerd educatief aanbod ervoor dat de bezoekers interactief kunnen leren, en bieden het grote buitenterrein en de veenterreinen in de directe omgeving mogelijkheden voor rust en recreatie. Wij hebben ons ten doel gesteld om, in het kader van een leven lang leren en onderwijs in duurzaamheid, alle bezoekers positieve emotionele ervaringen met veengebieden te laten opdoen en kennis te laten maken met een grotendeels verstoord ecosysteem. Voor scholieren en studenten staat de duurzame omgang met veengebieden centraal: interdisciplinair, afgeleid uit de historische ontwikkeling, waarbij belangrijke actuele, ecologische onderwerpen aan bod komen. Elke medewerker en elke werkplek in het Emsland Moormuseum is daarbij even belangrijk. Alle medewerkers zijn deskundig op hun vakgebied, betrouwbaar en accepteren en vertrouwen de andere teamleden. Dit is de enige manier om de voortdurend veranderende eisen die aan het museum worden gesteld en de onveranderlijke taak van het museum met elkaar in evenwicht te brengen.
Foto: De medewerkers van het Emsland Moormuseum tijdens een bezoek aan de Zeche Zollern, een museum in Dortmund Bövinghausen.

Ontstaansgeschiedenis Emsland Moormuseum
Het Emsland Moormuseum is voortgekomen uit de Heimat- und Verkehrsverein Groß Hesepe e.V. Bij de beëindiging van de ontginningswerkzaamheden in het kader van het zo genoemde Emslandplan bleven in de jaren 1970 grote machines van de Fa. Ottomeyer in het Emsland achter, waaronder stoomlocomobielen, diepploegen en bulldozers. Deze machines hadden, nu de ontginning was afgesloten, geen functie meer en werden aan de Heimatverein Groß Hesepe voor tentoonstellingsdoeleinden overgedragen. Hier kwamen al snel een aantal turfwinnings- en turfverwerkingsmachines bij, maar ook kleinere machines uit de periode dat boeren met de hand turf staken. Door de gestage technische ontwikkelingen in de regio, werden deze machines niet meer gebruikt. Een deel oorspronkelijk hoogveen van 20 ha, dat door de gemeente Geeste aan de Heimatverein was geschonken, werd de nieuwe thuishaven van deze machines. In 1984 werd een hal met een woon- en kantoorgedeelte gebouwd, waar twee jaar later een aanbouw en tentoonstellingsruimte aan werden toegevoegd. In 1992 kon nog een gebouw worden geopend, waarin de administratie en het museumcafé werden ondergebracht. Pogingen van het museum om een economisch stabiele basis te verwerven waren echter niet succesvol. Met name door deze problemen, die gezien het toenemende belang van het museum snel moesten worden opgelost, volgde in 2003 en 2004 een herstructurering. Met de Emsland Moormuseum e.V., waarbij de Landkreis Emsland, de gemeente Geeste, de Emsländische Heimatbund, de Heimatverein Geeste en personen uit het openbare leven en bedrijfsleven zijn aangesloten, werd een nieuwe vereniging opgericht. Tegelijkertijd kreeg een wetenschappelijk team de opdracht om het verbouwingsproces en de uitbreiding van het Emsland Moormuseum te begeleiden.

Op basis van een samen met het Industrieel Smalspoormuseum in Erica (Nederland) ontwikkelde grensoverschrijdende EU-project „Spuren im Moor“ – „Sporen in het veen“werd de oude tentoonstellingshal in 2005 en 2006 ingrijpend gerenoveerd. Ook de permanente expositie werd aangepakt en kreeg een nieuw concept en een nieuwe vormgeving. De tentoonstellingshal nieuwe stijl beschikt over ca. 1000 m² tentoonstellingsruimte en informeert over het veen als leefruimte, beschrijft de geschiedenis van menselijke bewoning in het veen en vertelt het verhaal van de turfwinning tot 1920. In de hal is ook een kleine bioscoop met een interessante collectie historische films. De machines van de Fa. Ottomeyer hadden decennia lang buiten gestaan en waren in slechte staat. Met name de Ottomeyerploeg en de beide locomobielen (technisch industrieel erfgoed van internationale betekenis) waren er slecht aan toe. Om ze te behouden was een permanente oplossing nodig. Uiteindelijk lukte het dankzij een ander Europees project rond Natuurpark Moor-Veenland om de bouw van een tweede tentoonstellingshal te realiseren. De nieuwe tentoonstellingshal met nog eens 1800 m² tentoonstellingsruimte opende zijn duren in 2010. Op de begane grond is de hal gewijd aan het „Emslandplan“, een grootschalig herstructureringsprogramma dat in de jaren 1950 en 1960 werd uitgevoerd en grote gevolgen heeft gehad voor landschap en infrastructuur in de regio. Op de bovenverdieping worden de thema’s turfwinning/veenbescherming en de geschiedenis van het veenonderzoek na 1930 getoond. Daarnaast biedt de hal plek voor wisselende tentoonstellingen.